Ngày 17/9/2018, Chính phủ ban hành Nghị định số 122/2018/NĐ-CP quy định về xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa"; "Thôn văn hóa", "Làng văn hóa", "Ấp văn hóa", "Bản văn hóa", "Tổ dân phố văn hóa". Đây là lần đầu tiên Chính phủ ban hành Nghị định quy định về việc xét tặng các danh hiệu trên sau 18 năm thực hiện Phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Nghị định gồm 04 Chương, 21 Điều. Nội dung của Nghị định có nhiều điểm mới so với Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL ngày 10/10/2011 quy định chi tiết về tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục, hồ sơ công nhận Danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” và tương đương. Cụ thể như sau:
Nghị định quy định về thang điểm, cách chấm điểm đối với danh hiệu Gia đình văn hóa và Khu dân cư văn hóa (Thông tư 12/2011/TT-Bộ VHTTDL không có nội dung này). Thang điểm tối đa làm căn cứ xét công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa và Khu dân cư văn hóa là 100 điểm; tổng điểm của mỗi tiêu chuẩn Gia đình văn hóa và Khu dân cư văn hóa không dưới 50% số điểm tối đa. Cách chấm điểm để xét tặng các danh hiệu được quy định cụ thể đối với từng đối tượng trên từng địa bàn dân cư. Giấy khen Gia đình văn hóa, Khu dân cư văn hóa được tặng không quá 15% trên tổng số gia đình được công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa đủ 03 năm liên tục, khu dân cư được công nhận danh hiệu Khu dân cư văn hóa đủ 05 năm liên tục.
Tiêu chuẩn đạt danh hiệu Gia đình văn hóa nêu trong Nghị định có 3 nhóm với 24 tiêu chí (Thông tư 12/2011/TT-Bộ VHTTDL có 3 nhóm với 11 tiêu chí). Các tiêu chí bao quát hầu hết các lĩnh vực và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau; có giá trị định hướng để giữ gìn và phát triển những đặc trưng tốt đẹp, đạo đức, phẩm chất cao quý của truyền thống gia đình; dễ định lượng, xác định được mức độ đạt và không đạt khi thực hiện bình xét. Nghị định quy định cụ thể 07 nhóm trường hợp không được xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa. (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL không có nội dung này).
Tiêu chuẩn danh hiệu Khu dân cư văn hóa bao gồm 05 nhóm nội dung với 27 tiêu chí cụ thể (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL có 05 nhóm nội dung với 22 tiêu chí). Các tiêu chí dễ đánh giá, quan sát, dễ định lượng trong công tác bình xét. Nghị định quy định 03 trường hợp không xét tặng danh hiệu Khu dân cư văn hóa. (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL không có nội dung này).
Nghị định quy định rõ hình thức tôn vinh, khen thưởng cho cả hai chủ thể: Đối với gia đình gồm danh hiệu Gia đình văn hóa và Giấy khen Gia đình văn hóa; đối với khu dân cư gồm danh hiệu Khu dân cư văn hóa và Giấy khen Khu dân cư văn hóa. (Thông tư 12/2011/TT-BVHTTDL chỉ quy định cấp danh hiệu văn hóa). Hồ sơ, trình tự công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa, tặng Giấy khen Gia đình văn hóa; công nhận danh hiệu Khu dân cư văn hóa và tặng Giấy khen Khu dân cư văn hóa được quy định cụ thể, rõ trách nhiệm từ cấp thôn, ấp, bản, tổ dân phố đến thẩm quyền, trách nhiệm, thời hạn giải quyết của Chủ tịch UBND cấp xã, Chủ tịch UBND cấp huyện và tương đương.
Nghị định quy định rõ trách nhiệm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các bộ có liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong công tác quản lý nhà nước. Nghị định còn quy định về thực hiện công khai thủ tục hành chính và kết quả thủ tục hành chính trong phạm vi thẩm quyền theo các quy định hiện hành. Nghị định yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương “Ưu tiên bố trí, sắp xếp nhân sự, bảo đảm kinh phí cho việc thực hiện xét tặng danh hiệu, Giấy khen Gia đình văn hóa và danh hiệu, Giấy khen Khu dân cư văn hóa theo quy định của pháp luật hiện hành”.
Nghị định “Bãi bỏ khoản 3 Điều 50 Nghị định số 91/2017/NĐ-CP ngày 31 tháng 7 năm 2017 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật thi đua, khen thưởng”. (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch quy định và hướng dẫn tiêu chuẩn danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”).
Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05 tháng 11 năm 2018./.